بویلر (boiler) (یا همان دیگ) وسیله ایست که در آن سیال عامل (معمولا آب) گرم شده و یا به نقطه ی جوش خود می رسد. بویلر یک مخزن تحت فشار است که سیال در آن به درجه حرارت مورد نظر رسیده و مورد استفاده قرار می گیرد.
بویلرها معمولا برای تولید بخار (بویلر بخار) و آبگرم (بویلر آبگرم) تولید می شوند. سیال خروجی از بویلر جهت مصارف مختلفی از جمله تولید برق، حرکت لوکوموتیو، گرمایش محیط ، رطوبت دهی به محیط و … استفاده می شود. محل های رایج استفاده از بویلر عبارتست از: نیروگاه، بیمارستان، کارخانجات صنعتی، سونای بخار، ساختمان ها، عمل آوری بتن، کشت قارچ، گلخانه و … هر کدام از این محل ها با موتورخانه بخار و یا موتورخانه ابگرم تجهیز می گردند.
دسته بندی بویلرها
رایج ترین نوع دسته بندی بویلر ها ، بویلرهای فایرتیوب و بویلرهای واترتیوب می باشد .
بویلرها به صورت زیر به کلاس های مختلفی تقسیم می شوند:
۱- از نظر محل کاربرد بویلر:
تولید برق، حمل و نقل (لوکوموتیو)، گرمایش، پخت مواد، استریل کردن مواد و …
۲- از نظر فشار کاری بویلر:
فشار پایین تا متوسط، فشار بالا و فشارهای فوق بحرانی.
مقادیر عددی مربوط به این دسته بندی با توجه به نوع بویلرها و خانواده آنها متفاوت است.
۳- با توجه به محل تولید شدن بخار (درون لوله های بویلر یا خارج از لوله ها):
به دو دسته water tube و fire tube،
workshop-assembled 7- از نظر نوع سوخت مصرفی در بویلر:
سوخت :گاز، مایع و جامد (برای مثال در بویلر های امروزی سوخت اصلی گاز طبیعی است)
استاندارد های ساخت بویلر
ساخت بویلرهای واترتیوب و فایرتیوب به دلیل بالا بودن فشار کاری و خطرات ناشی از ساخت و بهره برداری نا مناسب از آن ها باید تحت استاندارد های ویزه ای صورت گیرد. برای مثال در اروپا از استانداردهای EN12953 و EN12952 برای ساخت بویلرها استفاده می شود. در ایران نیز سازمان استاندارد ایران بر اساس استاندارد BS2790 نسخه ای از استاندارد را برای بویلرهای فایرتیوب ترجه کرده است که به عنوان مرجع بازرسی بویلر در کشور مورد استفاده قرار می گیرد که هم اکنون در حال بازنگری می باشد
استاندارد DIN و استاندارد ASME نیز از جمله مهمترین استاندارد های ساخت بویلر در دنیا هستند.
خرید بویلر (انتخاب بویلر)
در زمان خرید بویلر، ابتدا باید به ظرفیت و فشار کاری مورد نظر دقت کرد و پس از انتخاب نوع بویلر از روی کاتالوگ سازنده بویلر ساز (تولید کننده بویلر) مدل مورد نظر را انتخاب نمود.
بیشتر بویلرهای مورد استفاده در ساختمان های مسکونی و تجاری از نوع فولادی کوره برگشتی و سه پاس می باشد و در ساختمان های با ارتفاع پایین تر این بویلر ها از نوع چدنی است.
در صنعت نیز از بویلرهای واترتیوب و فایر تیوب فولادی بیشتر استفاده می شود.